در حوزه ایمنی آتش نشانی، کنترل پنل اعلام حریق (FACP) به عنوان یک دستگاه مرکزی و هوشمند عمل می کند و مجموعه ای از فناوری هایی را که برای شناسایی، هشدار و پاسخ به حوادث احتمالی آتش سوزی طراحی شده اند، هماهنگ می کند. کنترل پنل اعلام حریق که اغلب به عنوان مرکز عصبی سیستم های تشخیص و اطلاع رسانی حریق در نظر گرفته می شود، نقش مهمی در افزایش ایمنی و حفاظت کلی ساختمان ها و ساکنان آن ایفا می کند. این مقاله اهمیت کنترل پنل را بررسی می کند، عملکردها، ویژگی ها و نقش محوری این دستگاه در کاهش خطرات مرتبط با آتش سوزی را نشان می دهد.
تاریخچه کنترل پنل
در سال 1852، دکتر ویلیام چانینگ (Dr. William Channing) اولین سیستم اعلام حریق در سطح شهر را در بوستون، ماساچوست رهبری کرد. این سیستم ایده «برج ناقوس مرکزی» را گرفت و آن را به «ایستگاه مرکزی» تبدیل کرد که جزو نمونه های اولیه یک کنترل پنل اعلام حریق بود. در اصل، یک اعلان از جعبه ای در یک محله به یک مرکز عملیاتی در مرکز ارسال شد. هنگامی که زنگ خطر آتش نشانی دریافت می شد، ایستگاه مرکزی برج ناقوس را به صدا در می آورد. برای اولین بار در تاریخ، زمان اعزام به طور قابل توجهی بهبود یافت زیرا توانایی تعیین دقیق محل آتش سوزی وجود داشت.
دکتر چانینگ همچنین مقایسه مهمی بین پیچیدگی فزاینده سیستم های الکتریکی با سیستم عصبی بدن انسان انجام داد. احساس او مبنی بر اینکه چندین «اعصاب» (دستگاه‌های میدانی) اطلاعات را به یک «مغز» (پانل کنترل / ایستگاه مرکزی) گزارش می‌کنند، زمینه را برای توسعه سیستم های کنترل پنل اعلام حریق فراهم کرد.
بنابراین کنترل پنل اعلام حریق (Fire Alarm Control Panel) یا FACP «مغز» سیستم اعلام حریق است که تمام تجهیزات اعلان حریق دیگر به آن متصل هستند. هنگامی که یک دستگاه سیستم اعلام حریق (مانند یک دتکتور دود یا یک شستی اعلام حریق دستی) یک سیگنال هشدار را به FACP ارسال می کند، این پنل، دستگاه های اعلان را فعال می کند تا از طریق دستگاه های هشدار صوتی و تصویری ساکنان یا مسئولان را از وجود خطر آتش سوزی آگاه کند. از کنترل پنل هشدار حریق همچنین با اصطلاحاتی چون واحد کنترل اعلام حریق (Fire Alarm Control Unit) یا FACU و همچنین پنل نشانگر حریق (Fire Indicator Panel) یا FIP و یا به طور ساده پنل اعلام حریق (Fire Alarm Panel) نیز نام برده می شود. امروزه دو نوع پنل اعلان حریق وجود دارد: کنترل پنل اعلام حریق آدرس پذیر و کنترل پنل اعلام حریق متعارفی.
پنل اعلام حریق چیست
کنترل پنل اعلام حریق به عنوان مغز یک سیستم تشخیص حریق و اطلاع رسانی موثر عمل می کند و شبکه ای از حسگرها، آشکارسازها و دستگاه های هشدار را برای اطمینان از پاسخ های سریع و دقیق به حوادث احتمالی آتش سوزی تنظیم می کند.
یکی از وظایف اصلی FACP نظارت مستمر دستگاه های مختلف تشخیص حریق است که به صورت استراتژیک در سراسر ساختمان قرار گرفته اند. این دستگاه ها شامل دتکتورهای دود، دتکتورهای حرارتی و حتی گاهی دتکتورهای گاز می باشند. این پنل به طور مداوم سیگنال های دریافتی از این دستگاه ها را ارزیابی می کند و در صورت تشخیص آتش سوزی احتمالی، سیستم اعلام حریق را برای هشدار به سرنشینان و مقامات مربوطه فعال می کند.
علاوه بر نظارت زمان واقعی، FACP یک رابط متمرکز برای پیکربندی و تشخیص سیستم فراهم می کند. متخصصان ایمنی آتش نشانی می توانند از کنترل پنل برای برنامه ریزی سطوح حساسیت، تنظیم آستانه هشدار و بررسی منظم سیستم استفاده کنند. این تطبیق پذیری امکان سفارشی سازی بر اساس نیازهای خاص و چیدمان ساختمان را فراهم می کند و عملکرد بهینه را تضمین می کند و هشدارهای کاذب را به حداقل می رساند.
علاوه بر این، کنترل پنل اعلام حریق به عنوان یک مرکز ارتباطی عمل می کند و اطلاعات حیاتی را به دستگاه های هشدار دهنده مختلف در ساختمان منتقل می کند. این هشدارها شامل اعلام حریق، آژیرهای هشدار و سیستم های اطلاع رسانی اضطراری است. توانایی هماهنگی این دستگاه ها این اطمینان را می دهد که سرنشینان به سرعت در مورد خطر احتمالی مطلع می شوند و تخلیه سریعتر و ایمن تر را تسهیل می کند.
یکی از ویژگی های اساسی سیستم های FACP مدرن قابلیت ادغام آنها با سایر سیستم های ساختمانی است. این ممکن است شامل سیستم های HVAC، سیستم های کنترل دسترسی و حتی روشنایی اضطراری باشد. با یکپارچه‌سازی این سیستم‌ها، FACP می‌تواند هماهنگی کلی واکنش اضطراری، مانند تسهیل دسترسی کنترل‌شده برای امدادگران اضطراری یا فعال کردن سیستم‌های تهویه برای مدیریت دود را افزایش دهد.
علاوه بر این، کنترل پنل اعلام حریق نقش مهمی در انتقال اطلاعات به سرویس‌های نظارت خارج از محل یا تیم‌های واکنش اضطراری ایفا می‌کند. در صورت وقوع آتش سوزی، می تواند به طور خودکار به واحدهای آتش نشانی محلی هشدار دهد و زمان واکنش سریع تر را ممکن می کند و به طور بالقوه میزان آسیب را به حداقل می رساند.
همچنین بخوانید: کنترل پنل اعلام حریق چیست؟
مصارف و کاربری کنترل پنل اعلام حریق
همان طور که گفتیم پنل هشدار حریق، مغز هر سیستم اعلان حریق است. بنابراین در هر جایی که این سیستم ها به کار می روند، از خانه ها و مجتمع های مسکونی، آپارتمان ها، مراکز پزشکی و بیمارستان ها، خوابگاه ها و دانشگاه ها، هتل ها و مراکز اقامتی گرفته تا پایانه های قطار، مترو و فرودگاه ها، اتاق های سرور، مراکز نگهداری اسناد و اشیای قیمتی و بسیاری از مراکز تجاری، کارخانجات و صنایع؛ نیاز به کنترل پنل اعلام حریق نیز خواهد بود.
از جمله صنایعی که کنترل پنل در سیستم های هشدار حریق در آنها استفاده می شود، می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تاسیسات نفت و گاز ساحلی و فراساحل
- پتروشیمی ها
- پالایشگاه ها
- کارخانه های شیمیایی
- خطوط لوله
- نیروگاه ها
- معادن
- کارخانه های کاغذ
انواع کنترل پنل اعلان حریق
کنترل پنل های اعلام حریق در سامانه تخصصی کیوپیکت جزو زیر دسته اعلام حریق قرار دارد و به دسته های زیر تقسیم شده است:
کنترل پنل اعلام حریق آدرس پذیر
پنل تکرارکننده (ریپیتر) آدرس پذیر
کنترل پنل اعلام حریق متعارفی
پنل تکرارکننده (ریپیتر) متعارفی
نحوه کار با پنل اعلام حریق
استفاده از کنترل پنل اعلام آتش ممکن است در ابتدا چالش‌برانگیز به نظر برسد، اما با یادگیری مراحل اساسی و توجه به نکات کلیدی، می‌توانید به عنوان یک اماتور به راحتی از آن استفاده کنید. در ادامه، یک راهنمای ساده برای استفاده از کنترل پنل اعلام آتش آماتورها ارائه شده است:
-
آشنایی با نمای دستگاه
ابتدا باید با نمای دستگاه آشنا شوید. که شامل تشخیص محل کنترل پنل، نمایشگر، دکمه‌ها و نشانگرهای مختلف است.
-
آشنایی با دکمه‌ها و نشانگرها
دکمه‌ها و نشانگرها را بررسی کنید. به عنوان مثال، دکمه تست برای اجرای آزمایش سیستم و نشانگرها برای نمایش وضعیت‌های مختلف.
-
آموزش راه‌اندازی
یاد بگیرید چگونه یک تست از سیستم بگیرید. این تست به شما کمک می‌کند بررسی کنید آیا سیستم به درستی عمل می‌کند یا خیر.
-
پیشگیری از اشکال
در صورتی که چراغ های ال ای دی نشان‌دهنده مشکلات (مثل نشانگر Fault) فعال شود، باید اقدامات پیشگیرانه مناسب را انجام دهید.
-
آموزش اعمال اضطراری
یاد بگیرید چگونه به اعلام آتش واکنش نشان دهید. این ممکن است شامل فشار دکمه آتش، اطلاع رسانی به افراد و خروج از محل حادثه باشد.
-
آشنایی با سیستم‌های ارتباطی
در صورتی که کنترل پنل به سایر سیستم‌ها (مانند اعلام حریق) متصل است، یاد بگیرید چگونه با این سیستم‌ها هماهنگی داشته باشید.
-
آموزش انجام تعمیرات اولیه
یاد بگیرید چگونه با اشکالات کوچکی که ممکن است در سیستم پیش بیاید، برخورد کنید.
-
مستندسازی
تمامی فعالیت‌های انجام شده را به طور دقیق یادداشت کنید. در صورت نیاز به تعمیرات یا ارتقاء سیستم موارد مستند شده می تواند مفید باشد. با پیشرفت تجهیزات، بسیاری از کنترل پنل‌های اعلام آتش دارای رابط‌های کاربری ساده‌تر و امکانات هوشمندانه‌تری هستند که به کاربران اماتور هم این امکان را می‌دهند که به راحتی از آنها استفاده کنند. اگرچه این راهنما به عنوان یک مقدمه ساده ارائه شده است، اما توصیه می‌شود همیشه با دستورالعمل‌ها و منابع اطلاعاتی ارائه‌شده توسط تولیدکننده آشنا شوید.
استانداردهای طراحی و تجهیزات اعلام حریق
در طراحی FACP اغلب الزامات زیر باید مورد توجه قرار گیرند:
- تصحیح ضریب توان، راندمان توان/حرارتی بالاتر و انطباق با استانداردهای EMC/EMI.
- شارژ باتری سرب-اسید با تعویض برق بدون درز.
- پروتکل های ارتباطی چندگانه روی رابط های سیمی (اترنت، RS-485، RS-232، USB) و بی سیم.
- تحویل قدرت و فرمان از طریق یک خط به دستگاه های دارای حلقه (loop).
- قابلیت اطمینان رله مکانیکی
از جمله استانداردهای طراحی و تجهیزات کنترل پنل اعلان حریق می توان به موارد زیر اشاره کرد:
استاندارد NFPA 72 کاربرد، نصب، مکان، عملکرد، بازرسی، آزمایش و نگهداری سیستم های اعلام حریق، سیستم های هشدار ایستگاه نظارت، سیستم های گزارش هشدار اضطراری عمومی، تجهیزات هشدار آتش و سیستم های ارتباطی اضطراری (ECS) و اجزای آنها را پوشش می دهد.
استاندارد EN 54 مجموعه‌ای از استانداردهای اروپایی است که شامل استانداردهای محصول و دستورالعمل های کاربردی برای سیستم های تشخیص حریق، اعلام حریق و همچنین سیستم های هشدار صوتی مثل آژیر اعلام حریق است.
گواهینامه LPCB که طرح های تضمین کیفیت هستند و شامل آزمایش نوع اولیه و ارزیابی فنی، ارزیابی و نظارت بر سیستم کیفیت سازنده و روش های تولید، آزمایش ممیزی منظم، برچسب گذاری و فهرست بندی می‌شوند.
استاندارد BS 5839 الزاماتی را برای سیستم های اعلان حریق در انواع ساختمان ها و همچنین سیستم اعلام حریق خانگی ارائه می نماید تا باعث افزایش ایمنی شود.
تاییدیه SIL در صنعت ایمنی و شرایط و الزامات آن برای استفاده در صنایع بویژه برای سیستم های اعلان حریق که در شرایط پرخطر و با احتمال انفجار مثل سیستم های پایش گاز و شعله (F&G System) مشخص می کند.
از دیگر استانداردها و تاییدیه های مهم برای تجهیزات این دسته می توان به UI و FM می توان اشاره کرد.
کشورهای سازنده و برندهای شاخص پنل های اعلام حریق
از کشورهای شاخص تولیدکننده و تامین کننده کنترل پنل هشدار حریق می توان از ایالات متحده آمریکا، آلمان، بریتانیا و بلغارستان نام برد که کارخانه های برندهای معروف مثل ادواردز، زیمنس، سی تک و تله تک در این کشورها قرار دارند.
از جمله برندهای معروف سیستم ها و تجهیزات اعلام حریق می توان به موارد زیر اشاره کرد:
Edwards
Zitex
Protec
در نتیجه، کنترل پنل اعلام حریق یک جز مرکزی در سیستم ایمنی اعلام حریق است. توانایی این دستگاه در نظارت، هماهنگی و برقراری ارتباط، آن را به مرکز اصلی محافظت از جان و اموال در برابر تاثیر مخرب آتش سوزی تبدیل می کند. از آنجایی که ساختمان ها همچنان اقدامات ایمنی پیشرفته را در اولویت قرار می دهند، نمی توان اهمیت یک FACP قابل اعتماد و هوشمند را نادیده گرفت.
قیمت پنل اعلام حریق
قیمت کنترل پنل به عوامل مختلفی مانند برند و ایرانی یا خارجی بودن و نوع آن بستگی دارد. به طور کلی دستگاه های متعارفی به دلیل سادگی ارزان تر از نوع آدرس پذیر هستند. همچنین برندهای ایرانی ارزان تر از نمونه های وارداتی هستند. با ثبت نام رایگان در سامانه تخصصی کیوپیکت به عنوان خریدار یا فروشنده و تامین کننده می توانید نسبت به استعلام قیمت از نمایندگی فروش و تامین کنندگان انواع برندهای معروف، دریافت مشخصات فنی، مقایسه کالا و خرید و فروش بی واسطه انواع کنترل پنل اعلام حریق اقدام نمایید.
